Το Γου Τσιν Σι - "Το παιχνίδι των Πέντε Ζώων" (五禽戏, Wǔ Qín Xì) είναι ένα σύνολο από ασκήσεις Τσι Κούνγκ 气功 (Qì Gōng) - ενεργειακής άσκησης - που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της ένδοξης και ειρηνικής Δυναστείας Χαν (202 π.Χ. - 220 μ.Χ.). Λέγεται ότι ο εμπνευστής αυτής της ακολουθίας κινήσεων είναι ο
Χουά Τουό 华陀 (Huá Tuó), ένας πολύ διάσημος γιατρός της εποχής αυτής που έχει μείνει στην ιστορία για την συνεισφορά του στον βελονισμό και την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική.
Ο Χουά Τυό ως παραδοσιακός ιατρός, παρατήρησε τα ζώα στη φύση και μιμήθηκε της καθημερινές τους δραστηριότητες. Με γνώμονα τον φυσικό τρόπο κίνησης και αναπνοής τους, δημιούργησε μια σειρά κινήσεων για τους ανθρώπους με στόχο την καλλιέργεια της ζωτικής ενέργειας ή αλλιώς "Τσι" 气 (Qì). Κάθε μορφή ζώου έχει μια ιδιαίτερη επίδραση στην υγεία ενός αντίστοιχου εσωτερικού οργάνου του ανθρώπινου σώματος. Ο μιμητισμός των Πέντε Ζώων μπορεί να τονώσει και να "ξυπνήσει" πλήρως το "Tσι" - τη ζωτική μας δύναμη - στο εσωτερικό του σώματός μας, που η κυκλοφορίας του γίνεται μέσα στα κανάλια του μεσημβρινού κυκλοφορικού συστήματος (σε αυτό το σύστημα βασίζεται ο παραδοσιακός βελονισμός). Μέσα από τη χρόνια άσκηση προκαλείται διέγερση και αύξηση του "Tσι", ώστε ένα άτομο να μπορεί να καθαρίσει το άγχος, να ελευθερώσει την ένταση και να ενδυναμώσει την άμυνα του απέναντι στις ασθένειες. Επίσης αποκτά μια νέα αίσθηση σωματικής και ψυχικής υγείας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ίδια την μακροζωία.
- Ήπαρ/Χοληδόχος Κύστη (Στοιχείο Ξύλο - Τίγρης),
- Νεφρά /Ουροδόχος Κύστη (Στοιχείου Νερό - Ελάφι),
- Σπλήνα/Στομάχι (Στοιχείο Γη - Αρκούδα),
- Καρδιά /Λεπτού Εντέρου (Στοιχείο Φωτιά - Μαϊμού)
- Πνεύμονες /Παχύ Εντέρο (Στοιχείο Μέταλλο - Γερανός).
Η μίμηση του Τίγρη.
Αφορά το στοιχείο του ξύλου, την εποχή της Άνοιξης και ως εκ τούτου το συκώτι με τη χοληδόχο κύστη. Το συναίσθημα του συκωτιού είναι ο θυμός. Το όργανο έχει πολλές σημαντικές λειτουργίες, όπως την αποθήκευση αίματος "Σουέ" 血 (Xuè), την εξασφάλιση της ομαλής κίνησης του "Τσι" 气 (Qì) στο σώμα, ενώ επίσης στεγάζει το "αιθερικό πεδίο" που περιβάλλει το σώμα, το λεγόμενο "Χουν" 魂 (Ηún) που σημαίνει στα κινεζικά "σύννεφο της ψυχής". Το "Σουέ" (αίμα) του ήπατος τρέφει τους τένοντες επιτρέποντας έτσι τη σωματική άσκηση. Το συκώτι γενικά παρομοιάζεται με ένα στρατό επειδή είναι ο "υπεύθυνος" για την ομαλή ροή του "Τσι", που είναι απαραίτητο σε όλες τις φυσιολογικές διεργασίες κάθε οργάνου και κάθε τμήματος του σώματος. Το "Χουν" παρέχει στο πνεύμα - Σεν 神(Shén) έμπνευση, δημιουργικότητα και μια αίσθηση "κατεύθυνσης" στη ζωή. Το ήπαρ ελέγχει τους τένοντες. Οι τένοντες είναι οι κύριοι ιστοί που συνδέουν τις αρθρώσεις και τους μυς για να λειτουργήσει η κίνηση των άκρων. Το ήπαρ τρέφει τους τένοντες ολόκληρου του σώματος και διατηρεί κανονικές τις φυσιολογικές τους δραστηριότητες.
Η έμφαση αυτής της άσκησης δίνεται στο "τράβηγμα" και το "τέντωμα". Τεντωνόμαστε προς τα πάνω για να "φέρουμε" τον ουρανό χαμηλά και τραβάμε τη γη από χαμηλά να την φέρουμε πάνω. Η άσκηση αυτή σχετίζεται με τους τένοντες και ως εκ τούτου με το συκώτι. Η κίνηση της σπονδυλικής στήλης, διεγείρει τόσο το Γιν όσο και το Γιανγκ του Συγκεντρωτικού Αγωγού (Ren Mai) και Κυβερνητικού Αγωγού (Du Mai) ενεργοποιώντας τη "Μικροκοσμική Τροχιά". Στη συνέχεια η άσκηση ολοκληρώνεται με ένα μπροστινό κάθισμα καθώς ο τίγρης "πιάνει τη λεία του" με σθένος, ενώ στέκεται στο ένα πόδι, για να "ανοίξει" τους τένοντές του, ενσωματώνoντας ετσι ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό του ξύλου την ισορροπία.
Όταν το αίμα του ήπατος είναι ανεπαρκές, μπορεί να στερήσει από τους τένοντες την θρέψη τους και να οδηγήσει στην αδυναμία τους, αυτό συνεπάγεται μούδιασμα των άκρων και δυσλειτουργία των αρθρώσεων.
Το συκώτι εκφράζεται στα μάτια και η κατάσταση του, μπορεί να διαγνωστεί μέσω αυτών από έμπειρους γιατρούς της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής.
Η μίμηση του ελαφιού
Αφορά το υδάτινο στοιχείο, την εποχή του χειμώνα και ως εκ
τούτου τα νεφρά και την κύστη. Το συναίσθημα των νεφρών είναι ο φόβος. Συχνά
αναφέρονται ως η "ρίζα της ζωής", καθώς αποθηκεύουν την "Προγονική Ουσία"Τζινγκ 精
(Jīng). Το "Τζινγκ" καθορίζει τη βασική σύστασή μας, προέρχεται από τους γονείς
μας και καθιερώθηκε κατά τη σύλληψη μας. Τα νεφρά είναι το θεμέλιο του Γιν και
του Γιανγκ στο σώμα και ως εκ τούτου κάθε άλλου οργάνου στο σώμα, επίσης διέπει
τη γέννηση, την αναπαραγωγή και την ανάπτυξη. Τα νεφρά παράγουν μυελό των οστών
(που παράγουνι αιμοπετάλια), ακόμα ελέγχουν τα οστά και την "Πύλη της Ζωής"(Πρεσβευτής της Φωτιάς) 生門 (Shēng Mén), ενώ στεγάζουν την "Δύναμη της
Θέλησης" 志(Zhì). Με την περιστροφή του κορμού, η
ενέργεια του ενός νεφρού ανοίγει, ενώ η άλλη είναι κλειστή δημιουργώντας μια
αντλία για τη ρύθμιση του αποθηκευτικού αγωγού Τσονγκ Μάι 衝脈(Chōng Mài) όπως και του Γουάν Τσι 元氣(Yuán Qì) ή αλλιώς "έμφυτου" –"προγεννητικού" Τσι. Η φωτιά (Καρδιά) και το νερό (Νεφρά), πρέπει να συνδεθούν
ενεργητικά για τη διατήρηση της υγείας. Η χειρονομία που αναπαριστά τα κέρατα
ηρεμεί το Πνεύμα - Σεν 神(Shén) ενώ το συνδέουμε με την καρδιά, κρατώντας τα μεσαία
δάχτυλα σε επαφή με τις παλάμες μέσω των καναλιών του "Περικαρδίου" - Τζουέ Γιν
厥阴 (Jué Υīn) και του "Τριπλού Θερμαστή" - Σαν Τζιάο 三焦 (Sān Jiāo). Τα
μάτια είναι το "παράθυρο" για το πνεύμα (Σεν) και είναι χαμογελαστά και
πρόσχαρα, καθώς γυρίζουμε να κοιτάξουμε στο εσωτερικό της πίσω φτέρνας (κανάλι
των νεφρών) όπου συνδέεται η φωτιά με το νερό. Στην δεύτερη φάση της άσκησης,
καμπουριάζοντας την πλάτη ενεργοποιούμε και πάλι την "Μικροκοσμική Τροχιά".
Οι νεφροί συνεργάζονται στενά με τους πνεύμονες για να μεταφέρουν και να κρατούν το Τσι στον"κατώτερο θερμαστή", εάν δεν μπορεί να συμβεί αυτό έχουμε κάτι που ονομάζεται "αντίστροφη
ροή του Τσι", σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει περίσσιο Τσι επάνω και καθόλου
κάτω. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα αναπνοής, καθώς και δυσλειτουργίες
του "κατώτερου θερμαστή".
Το άνοιγμα τους γίνεται στο αισθητήριο όργανο των αυτιών
Η μίμηση της αρκούδας
Σχετίζεται με το στοιχείο της γης, την εποχή του αποκαλόκαιρου
και ως εκ τούτου τη σπλήνα και το στομάχι. Το συναίσθημα που συνδέεται με τη
Σπλήνα είναι η ανησυχία και είναι το κεντρικό όργανο για την παραγωγή του "Τσι"(Qì) που δημιουργείται από τις τροφές
και τα υγρά που καταναλώνουμε, το ονομαζόμενο "Κου Τσι" 谷气
(Gǔ Qì). Ο μετασχηματισμός και η
μεταφορά του "Κου Τσι" από την σπλήνα είναι ύψιστης σημασίας στη διαδικασία της
πέψης, η οποία είναι η βάση για το σχηματισμό του "Τσι" (Qì) και του αίματος"Σουέ" (Xuè). Στη σπλήνα λέγεται ότι κατοικεί η "Πρόθεση" - Γι 意
(Yì) η οποία είναι υπεύθυνη για την
εφαρμογή της σκέψης, την παραγωγή ιδεών, της απομνημόνευσης και της
συγκέντρωσης. Αυτό το ζώο είναι δυσκίνητο και τα αδέξια χαρακτηριστικά του εκφράζονται
σε κάθε κίνηση. Η άσκηση ξεκινά με κυκλικό μασάζ στην κοιλιά για την ενίσχυση
της πέψης με τη θέρμανση και την υποστήριξη της σπλήνας, χρησιμοποιώντας
ολόκληρο το επάνω μέρος του κορμού για να μετακινηθούν τα χέρια. Τα χέρια τότε
είναι έτοιμα να ανοίξουν δεξιά αριστερά και να τεντώσουν τη μασχάλη,
ενεργοποιώντας τη στενή σχέση της σπλήνας με την καρδιά και το συκώτι με το
τέντωμα των πλευρών (η καρδιά είναι η "μητέρα" της σπλήνας και του ήπατος όπου
αποθηκεύεται το αίμα - "Σουέ"). Οι γροθιές είναι "άδειες" για να ανοίξει το βελονιστικό
σημείο, "Λάο Γκονγκ" 勞宮(Láo Gōng), (το σημείο που βρίσκεται στο
κέντρο της παλάμης) καθώς το ισχίο ανυψώνεται για να μετατοπίσει το πόδι προς
τα εμπρός, ενώ διατηρείται το γόνατο σε ευθεία. Η ταλάντευση του κορμού και το
βαρύ βήμα ενεργοποιεί τον "Γιανγκ" μεσημβρινό του νεφρού, ώστε να ζεστάνει την σπλήνα
(μαλάσσοντας την μέσω της στροφής της μέσης) ώστε να μπορεί να λειτουργεί σωστά
και να αφομοιώνει αποτελεσματικά τις τροφές.
Όταν
λειτουργεί σωστά η σπλήνα το "Τσι" είναι
ισχυρό, η πέψη ομαλή, το σώμα διατηρείται υγρό. Όταν δυσλειτουργεί, το "Τσι" είναι αδύναμο (αίσθημα κόπωσης), υπάρχει ανορεξία και η πέψη είναι αργή. Επίσης σαν όργανο
χωροταξικά παίζει ένα ρόλο συγκράτησης (βάσης), των οργάνων για να μην"κρεμάνε" τα εσωτερικά όργανα και να παραμένουν στη θέση τους.
Η λειτουργία
της μάσησης είναι αναγκαία για τη λειτουργία της σπλήνας, έτσι είναι
λειτουργικά συνδεδεμένες. Επίσης, αν η σπλήνα είναι αδύναμη, η αίσθηση της
γεύσης μειώνεται. Εκδηλώνεται στα χείλη. Κόκκινα και ζωντανά χείλη υποδηλώνουν
υγιή σπλήνα αντίθετα το χρώμα των χειλιών
είναι άτονο.
Η μίμηση της μαϊμούς
Σχετίζεται με
το στοιχείο της φωτιάς, την εποχή του καλοκαιριού και ως εκ τούτου την καρδιά
και το λεπτό έντερο. Η καρδιά θεωρείται η πιο σημαντική και χαρακτηρίζεται ως ο "Αυτοκράτορας" των εσωτερικών οργάνων. Αφορά
το συναίσθημα της χαράς και της συγκίνησης και η κύρια λειτουργία της είναι να
κυβερνά και να κυκλοφορεί το "Σουέ" (Xuè) στα αγγεία για να θρέψει τους ιστούς καθώς
και να στεγάσει το πνεύμα "Σεν" 神
(Shén). Ο όρος "Σεν"
χρησιμοποιείται για να δηλώσει το σύνολο του τομέα των ψυχικών και πνευματικών
πτυχών του ανθρώπου και ως εκ τούτου περιλαμβάνει το "Χουν" 魂(Ηún) - το αιθερικό πεδίο που περιβάλει
το σώμα, "Τζι" 志
(Zhì) - τη θέληση, "Γι" 意
(Yì)
- τη νοημοσύνη και το "Πο" 魄(Pò) - τη σωματική ψυχή. Παρόμοια με την καρδιά, η
μαϊμού κινείται πάντα σαν το τρεμόπαιγμα της φλόγας. Με την πρώτη άσκηση,
σηκώνουμε ξαφνικά τα χέρια με τις παλάμες σε σχήμα γάντζου προς τα επάνω,
μπροστά στο στήθος και τους ώμους προς τα αυτιά ισορροπώντας ταυτόχρονα στα
δάχτυλα των ποδιών. Το κεφάλι και το βλέμμα είναι στραμμένα στο πλάι. Με αυτό τον τρόπο "σφίγγουμε"
την καρδιά και αντλούμε "Σουέ" (αίμα) μέχρι
να αφήσουμε τα χέρια πάλι κάτω. Το δεύτερο μέρος της άσκησης ηρεμεί το "Σεν" με
την εκκαθάριση του νου (παραμερίζοντας το κλαδί) για να αρπάξει το ροδάκινο (τον
ουράνιο καρπό) με τον αντίχειρα στο εσωτερικό της παλάμης για να κρατήσει το "Χουν"
μέσα. Η αρπαγή σε αυτήν την άσκηση σχετίζεται με την ικανότητα του ήπατος να
κατέχει και να αποθηκεύει το "Σουέ", ενώ
η άρση της πίσω φτέρνας ενεργοποιεί τα νεφρά υποστηρίζοντας επίσης την καρδιά (το
νερό ισορροπεί την φωτιά). Το ροδάκινο βρέθηκε, αλλά είναι πάρα πολύ βαρύ και
πρέπει να υποβαστάζεται. Έτσι η μαϊμού απολαμβάνει το απόκτημά της, που σύντομα
θα γευτεί.
Καρδιά πρέπει
να είναι υγιής για τη σωστή παροχή του αίματος σε όλους τους ιστούς. Όταν το "Τσι"
της καρδιάς έχει διαταραχτεί, η κυκλοφορία
του αίματος επηρεάζεται (κρύα χέρια). Εάν η καρδιά είναι δυνατή και το αίμα πλούσιο,
έχουμε ένα γεμάτο και κανονικό καρδιακό παλμό. Εάν η καρδιά ή το αίμα είναι
αδύναμα, ο παλμός μπορεί να είναι ακανόνιστος (άρρυθμος) ή αδύναμος.
Η καρδιά ρυθμίζει
το αίμα αλλά και τα υγρά του σώματος, όπως ο ιδρώτας. Εκφράζεται στο αισθητήριο
της γλώσσας. Μια κανονική γλώσσα έχει απαλό κόκκινο χρώμα και η αίσθηση της
γεύσης είναι φυσιολογική.
Η μίμηση του γερανού
Το πέμπτο ζώο είναι ο γερανός. Σχετίζεται με το στοιχείο του μετάλλου και την εποχή του φθινοπώρου και ως εκ τούτου με τους πνεύμονες και το παχύ έντερο. Το συναίσθημα που σχετίζεται με τους πνεύμονες είναι η θλίψη και διέπει το «Τσι» και την αναπνοή, ενώ είναι υπεύθυνο για την εισπνοή και τη ρύθμιση των διόδων νερού. Είναι το όργανο - διαμεσολαβητής - μεταξύ του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του, θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα «πρωθυπουργό» που έχει χρεωθεί την ευθύνη της ρύθμισης του «Τσι» ιδιαίτερα στα αιμοφόρα αγγεία για να βοηθήσει την καρδιά για τον έλεγχο της κυκλοφορίας του αίματος. Οι πνεύμονες στεγάζουν το «Πο» 魄 (Pò), το πιο φυσικό και υλικό μέρος της ανθρώπινης ψυχής, των αισθήσεων και των συναισθημάτων. Η ενεργοποίηση της «Μικροκοσμικής Τροχιάς» πρωταγωνιστεί και πάλι που δουλεύεται με το κύρτωμα της σπονδυλική στήλης. Οι ώμοι απλώνονται και συμπιέζουν τον λαιμό για να πιέσουν την καρδιά ώστε να αντλήσει «Σουέ» (αίμα), ενώ τα χέρια απλώνουν για να μιμηθούν ένα ράμφος με τον κόκκυγα να ωθείται προς τα έξω. Τα χέρια ανοίγουν και η στάση στο ένα πόδι μιμείται το πέταγμα του πουλιού. Το δεύτερο μέρος της άσκησης ρυθμίζει την αύξουσα και φθίνουσα λειτουργία του «Τσι» στους πνεύμονες. Η τελική ισορροπία του Γιν και του Γιανγκ εκφράζεται με την αναπνοή στα νεφρά και την εκπνοή στους πνεύμονες συνδέοντας αυτά τα δύο όργανα για τη ρύθμιση του «Σουέ» ώστε να βοηθήσουν την καρδιά. Ο ρυθμός που δημιουργείται από την άνω και κάτω κίνηση του σώματος, το άνοιγμα και κλείσιμο των χεριών (πνεύμονα και παχέος εντέρου) και το μέσα και έξω της αναπνοής βοηθά αυτά τα όργανα να προσαρμοστούν στις ρυθμικές μεταβολές των εποχών. Η τελική διάταση προς τα πάνω και η στάση στο ένα πόδι τεντώνει τα πλευρά και ως εκ τούτου το ήπαρ και τα κανάλια της χοληδόχου κύστης ώστε να ισορροπήσει με τους πνεύμονες. Οι πνεύμονες λέγεται ότι είναι ιδιαίτερα «εύθραυστοι» γιατί είναι το τελευταίο όργανο που αρχίζει να εργάζεται αμέσως μετά τη γέννηση και ως εκ τούτου είναι ευπαθή και ευαίσθητο στις αλλαγές, για τον λόγο αυτό χρειάζεται κίνηση (άσκηση) ήπια και ευγενική σαν του γερανού.
Οι πνεύμονες διανέμουν το «Γουέι (εξωτερικό) Τσι» 卫气 (Wèi Qì) ή αλλιώς «Προστατευτικό Τσι» μέσω των σωματικών υγρών σε μορφή «ατμού» σε όλο το σώμα στην περιοχή μεταξύ του δέρματος και των μυών. Έτσι υγραίνεται το δέρμα και ρυθμίζετε το άνοιγμα και το κλείσιμο των πόρων για την εφίδρωση και την σωστή αναπνοή του δέρματος. Αυτό διασφαλίζει ότι το «Γουέι Τσι» κατανέμεται ισομερώς κάτω από το δέρμα για να ζεστάνει τους μυς και το δέρμα και να προστατεύει το σώμα από εξωγενείς παθογόνους παράγοντες, π.χ. ένα «κρύωμα» συμβαίνει εξαιτίας δυσλειτουργίας του «Γουέι Τσι». Αν το «Γουέι Τσι» είναι επαρκής κανονικά παρεμποδίζει τον εξωτερικό - κρύο - αέρα να εισέλθει μέσω των πόρων του δέρματος και να διαταράξει την ισορροπία του εσωτερικού «Τσι».
Οι πνεύμονες τρέφουν τα μαλλιά και το δέρμα (το δέρμα επίσης αναπνέει μέσω των πόρων). Διαταραγμένη λειτουργία των πνευμόνων μπορεί να οδηγήσει σε αδύνατα μαλλιά και δερματικές παθήσεις. Το άνοιγμα τους είναι στην μύτη και διέπουν την αίσθηση της όσφρησης.